Lampy, oprawy i urządzenia do dezynfekcji

Trwająca pandemia spowodowana przez kolejne generacje wirusa i pogorszenie jakości powietrza zimową porą powoduje wiele zagrożeń dla naszego zdrowia. Źródłem zarazków mogą być też przedmioty, na których mogą utrzymywać się szkodliwe wirusy i bakterie. W walce z nimi są skuteczne oprawy z promiennikami UV-C, oczyszczacze powietrza z lampami UV-C, a także wiele urządzeń do dezynfekcji przedmiotów.

Dezynfekcja z wykorzystaniem promieniowania UV-C jest jedną z najskuteczniejszych metod pozwalających na zmniejszenie ryzyka zakażenia. W walce z mikroorganizmami najskuteczniejsze jest promieniowanie ultrafioletowe (UV – UltraViolet, czyli nadfioletowe), które zawiera fale elektromagnetyczne z zakresu długości od 100 do 400 nm. Szczególne właściwości wykazuje promieniowanie UV-C w zakresie fal o długości 220 – 280 nm. Maksimum skuteczności występuje przy 253,7 nm. Jego właściwości dezynfekcyjne znane są od dawna, stosowane jest w szpitalach czy zakładach przetwórstwa spożywczego.

Promieniowanie UV-C jest skuteczne w usuwaniu wirusów czy bakterii, które rozprzestrzeniają się: wskutek bezpośredniego kontaktu z zakażoną osobą, przez przebywanie z osobą, która kicha, kaszle w zamkniętym pomieszczeniu. Można też się zarazić przez kontakt bezpośredni z powierzchnią, na której osiadły patogeny, które mają zdolność utrzymania się przy życiu przez dłuższy czas, zależny także od temperatury powietrza.

Według przeprowadzonych badań i testów potwierdza, że na promieniowanie zakresu UV-C (200 – 280 nm) najbardziej podatne na działanie promieniowania UV-C są bakterie i wirusy, mniej drożdże i pleśnie. Każdy z mikroorganizmów ma swój kod genetyczny, który jest zapisany w kwasie rybonukleinowym (RNA) lub dezoksyrybonukleinowym (DNA). Promieniowanie UV-C o określonym natężeniu dezaktywuje mikroorganizmy, w tym wirusy i bakterie, przez uszkodzenie ich DNA i RNA. Mechanizm bakteriobójczy polega na absorbowaniu przez DNA energii promieniowania UV-C, które wzbudzając reakcje fotochemiczne, powoduje zniszczenie zapisu genetycznego – tym samym zostaje zahamowany proces podziału komórek oraz ustają inne funkcje metaboliczne.

HAUS & LUFT HL-OP-20/WiFi; BARALDI AirO Desk; Efbe-Schott SC UVC 900

Dezynfekowanie niewielkich przedmiotów

Chcą zmniejszyć możliwość zarażenia się poprzez „zarażone” przedmioty, w sklepach pojawiły się urządzenia UV-C, wykorzystywane do ich dezynfekcji. Niebezpiecznym źródłem zarazków mogą być zarówno przedmioty osobistego użytku, takie jak telefony komórkowe, portfele, torebki, ale również przesyłki listowe czy paczki oraz narzędzia pracy. Podczas codziennych czynności często bezwiednie dotykamy oczu, twarzy i możemy w ten sposób nieświadomie się zakazić. Źródłem zakażenia może być też szczoteczka do zębów. Można skorzystać z urządzenia UV-C do dezynfekcji szczoteczek. Popularne stają się komory UV-C, które mogą znaleźć zastosowanie w wielu miejscach, takich jak biura, sklepy czy zakłady pracy, w pomieszczeniach takich jak recepcje, centra dystrybucji, pomieszczenia pocztowe, warsztaty, a także w domu zasilane z sieci. Do domu polecane są przeważnie są niewielkie pudełka, w których źródłem promieniowania UV-C są LED-y, zasilane są z akumulatora USB, a więc można je zasilać np. z powerbanku. Urządzenia takie są wyposażone w automatyczny wyłącznik wbudowanego promiennika UV-C w momencie otwarcia obudowy.

Jeżeli urządzenie do dezynfekcji będzie wykorzystywane w pomieszczeniach, w których, na co dzień przebywają ludzie, należy bezwzględnie sprawdzić przed zakupem, w jakiego typu promienniki jest wyposażone. Należy unikać promienników UV-C emitujących promieniowanie powodujące dodatkowo wytwarzanie ozonu. Jest to, bowiem gaz toksyczny, który w nadmiarze powoduje u człowieka uszkodzenie błon biologicznych. Może powodować kaszel, drapanie w gardle, senność i bóle głowy, a nawet wzrost ciśnienia tętniczego i obrzęk płuc.

W oczyszczaczu Vestfrost VP-A1M30WH w walce z wirusami i bakteriami oprócz filtracji mechanicznej skuteczna jest lampa UV-C LED i jonizator Plasma ION. (Fot. Vestfrost)

Urządzenia przepływowe – dezynfekcja komorze

Urządzenia przepływowe służą głównie do dezynfekcji powietrza w pomieszczeniach, a proces dezynfekcji odbywa się wewnątrz zamkniętej komory w oprawie. Działają one podobnie jak oczyszczacze powietrza. Skażone powietrze zasysane jest przez wentylator do wnętrza komory dezynfekcyjnej, a następnie przepływając przez komorę z małą prędkością, poddane zostaje promieniowaniu UV-C i następnie wydostaje się na zewnątrz oczyszczone mikrobiologicznie. Podczas działania tych lamp w pomieszczeniu mogą przebywać ludzie i zwierzęta, pod warunkiem, że oprawy są umieszczone w odległości, co najmniej 1 m od ludzi, a pomieszczenie jest wietrzone.

PHILIPS TMS030 2xT8 36W/TUV HFP; LUG Purelight Flow HF 3x36W/G13

Oczyszczacze powietrza z lampami UV-C

Na rynku jest wiele rodzajów oczyszczaczy, różniących się konstrukcją, zastosowaniem, parametrami i funkcjami. Od ich budowy zależne jest skuteczne usuwanie różnego rodzaju zanieczyszczeń. Oczyszczacze powietrza działają w oparciu o pasywny lub aktywny system filtracji albo wykorzystują obydwa jej rodzaje. System pasywny wykorzystuje filtry mechaniczne (wstępny, węglowy), a aktywny różne zjawiska fizyczno-chemiczne, takie jak fotokataliza, działanie pola elektrostatycznego, promieniowanie UV-C i jonizację. Filtr HEPA, zatrzymuje przeszło 99,97 proc. pyłów zawieszonych PM2,5, a nawet mikroorganizmy, takie jak bakterie czy wirusy (0,01 – 0,3 μm), znajdujące się w powietrzu, a węglowy, neutralizuje zanieczyszczenia gazowe i nieprzyjemne zapachy w zależności od klasy filtra.

Popularność zyskują oczyszczacze z lampą UV-C. Aby wiedzieć, czy działanie lampy UV-C jest skuteczne, warto sprawdzić jej moc i długość emitowanej fali. Moc lamp UV-C jest w oczyszczaczach powietrza znacznie mniejsza niż w sterylizatorach, ale pozwala skutecznie usnąć mikroorganizmy przechwycone przez filtry HEPA czy węglowy. Przeciętna trwałość lampy UV-C wynosi od 1 do 2 lat i można wymienić ją samemu. Firma Sharp potwierdziła skuteczność działania jonów Plasmacluster na SARS-CoV-2. W wyniku testu z próbką powietrza zawierającego koronawirusa zredukowano o 90 proc. liczbę cząsteczek wirusa. Zdaniem japońskich naukowców środki dezynfekujące, takie jak alkohol i detergenty (środki powierzchniowo czynne) są skuteczne w zmniejszaniu ryzyka występowania wirusa na materiałach, jednak w przypadku infekcji za pomocą aerozoli (mikrokropelek), istnieje niewiele skutecznych środków zaradczych, poza maskami.

Niewielki, bateryjny sterylizator Ledvance UVC LED Box do osobistych przedmiotów. (Fot. Ledvance)

Rodzaje opraw do pomieszczeń

Popularnym rozwiązaniem w walce z wirusami są różne rodzaje opraw z lampami UV-C. Źródłem promieniowania UV-C są różnego rodzaju promienniki elektryczne: świetlówki UV-C, lampy rtęciowe średnioprężne, lampy ksenonowe, a ostatnio LED- -y. Bez względu na rodzaj stosowanych źródeł promieniowania UV-C wyróżnia się oprawy bakteriobójcze do dezynfekcji powietrza, cieczy i przedmiotów. Oprawy instaluje się na stałe na suficie lub na ścianach, w przewodach wentylacyjnych lub na liniach technologicznych. Popularne są też urządzania przenośne – stawiane bezpośrednio na podłodze jak oczyszczacz powietrza (to dobre rozwiązanie w warunkach domowych).

Ciekawym pomysłem jest przepływowa lampa podtynkowa UV-C Sterilon Square HEPA marki Lena Lighting, łącząca w sobie funkcję dezynfekcji powietrza z oczyszczaniem go za pomocą filtra HEPA. Pozbywamy się z powietrza wszelkich wirusów, bakterii i grzyby, oraz alergenów i cząstek smogu.